ગુજરાત સરકાર દ્વારા (Government Schemes) મહિલાઓ માટેની વિવિધ યોજનાઓનો લાભ લેવા માટેની વિગતવાર (Application Process) અને (Documents Required Government Schemes) નીચે મુજબ છે. દરેક યોજના માટે અલગ-અલગ નિયમો હોઈ શકે છે, પરંતુ અહીં સામાન્ય માહિતી અને મુખ્ય મુદ્દાઓ આવરી લેવામાં આવ્યા છે. યાદ રાખો કે, મોટાભાગની (Gujarat Government Schemes) માટે ગુજરાતના રહેવાસી હોવા એ એક મુખ્ય પાત્રતાનો માપદંડ છે.
૧. નમો લક્ષ્મી યોજના 👩🎓
યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: ગુજરાતમાં કન્યા કેળવણીને પ્રોત્સાહન આપવા અને ધોરણ ૯ થી ૧૨ સુધીનો અભ્યાસ પૂર્ણ કરવા માટે વિદ્યાર્થીનીઓને આર્થિક સહાય પૂરી પાડવી. આ એક મહત્ત્વપૂર્ણ (Women Empowerment Program) છે.
પાત્રતાના માપદંડ:
- ગુજરાત રાજ્યની કાયમી રહેવાસી હોવી જોઈએ.
- ધોરણ ૯ થી ૧૨ માં સરકારી, અનુદાનિત અથવા ખાનગી માધ્યમિક અને ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળામાં અભ્યાસ કરતી હોવી જોઈએ.
- શાળામાં પૂરતી હાજરી હોવી ફરજિયાત છે.
- પરિવારની વાર્ષિક આવક ૬ લાખ રૂપિયાથી ઓછી હોવી જોઈએ.
મળવાપાત્ર લાભો:
- આ (Government Scheme) હેઠળ, ધોરણ ૯ થી ૧૨ માં અભ્યાસ કરતી વિદ્યાર્થીનીઓને ૪ વર્ષના સમયગાળામાં કુલ ₹૫૦,૦૦૦ સુધીની નાણાકીય સહાય આપવામાં આવે છે.
- આ સહાય જુદા જુદા તબક્કે આપવામાં આવે છે, જેથી વિદ્યાર્થીનીઓ તેમનો અભ્યાસ પૂર્ણ કરી શકે.
કેવી રીતે અરજી કરવી (Application Process):
- સંપૂર્ણપણે ઓનલાઈન અરજી: આ (Government Scheme) માટે વિદ્યાર્થીનીઓએ જાતે ઓનલાઈન અરજી કરવાની જરૂર નથી.
- શાળા દ્વારા અરજી: જે તે શાળા દ્વારા જ વિદ્યાર્થીનીઓના તમામ **(Documents Required Government Schemes)**ની ચકાસણી કરીને નમો લક્ષ્મી યોજના માટે ઓનલાઈન ફોર્મ ભરવામાં આવે છે.
- નોડલ અધિકારી: શાળાના નોડલ અધિકારી દ્વારા CTS/પોર્ટલ મારફતે ઓનલાઈન (Application Process) કરવામાં આવે છે.
- સંપર્ક: વધુ માહિતી માટે સંબંધિત શાળાનો સંપર્ક કરવો હિતાવહ છે.
જરૂરી દસ્તાવેજો:
- વિદ્યાર્થીનીનું આધાર કાર્ડ 🆔
- માતા-પિતાનું આધાર કાર્ડ 👨👩👧
- વિદ્યાર્થીનીનું જન્મ પ્રમાણપત્ર 🎂
- શાળાનું આઈ કાર્ડ અને માર્કશીટ (ધોરણ ૮, ૯, ૧૦, ૧૧ ની) 📝
- આવકનું પ્રમાણપત્ર (વાર્ષિક આવક ₹૬ લાખથી ઓછો હોવાનો દાખલો) 💰
- વિદ્યાર્થીનીની માતાનું બેંક ખાતાની વિગત/પાસબુક (બેંક ખાતું હોવું ફરજિયાત છે) 🏦
- મોબાઈલ નંબર 📱
- જાતિ પ્રમાણપત્ર (જો લાગુ પડતું હોય) 📜
- રહેઠાણનો પુરાવો (ડોમિસાઈલ સર્ટિફિકેટ) 🏘️
Link: https://wcd.gujarat.gov.in/
૨. નમો સરસ્વતી વિજ્ઞાન સાધના યોજના 🔬
યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: ધોરણ ૧૦ પછી વિજ્ઞાન પ્રવાહમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવા માંગતી વિદ્યાર્થીનીઓને આર્થિક સહાય પૂરી પાડી, વિજ્ઞાન ક્ષેત્રે તેમનું યોગદાન વધારવા પ્રોત્સાહિત કરવી. આ પણ એક મહત્ત્વપૂર્ણ (Women Empowerment Program) છે.
પાત્રતાના માપદંડ:
- ગુજરાત રાજ્યની કાયમી રહેવાસી હોવી જોઈએ.
- ધોરણ ૧૧ અને ૧૨ માં વિજ્ઞાન પ્રવાહમાં અભ્યાસ કરતી હોવી જોઈએ.
- ધોરણ ૧૦ માં ઓછામાં ઓછા ૫૦% ગુણ મેળવેલા હોવા જોઈએ.
- પરિવારની વાર્ષિક આવક ₹૨ લાખથી ઓછી હોવી જોઈએ.
- સરકારી અથવા બિન-સરકારી સહાયિત શાળામાં અભ્યાસ કરતી હોવી જોઈએ.
મળવાપાત્ર લાભો:
- ધોરણ ૧૧ અને ૧૨ માં વિજ્ઞાન પ્રવાહમાં અભ્યાસ કરતી વિદ્યાર્થીનીઓને ₹૨૫,૦૦૦ ની શિષ્યવૃત્તિ આપવામાં આવે છે.
કેવી રીતે અરજી કરવી (Application Process):
- આ **(Government Scheme)**ની (Application Process) પણ મોટાભાગે શાળા દ્વારા જ ઓનલાઈન પોર્ટલ પર કરવામાં આવે છે.
- વિદ્યાર્થીનીના વાલી અને શાળાએ સંકલનમાં રહી (Documents Required Government Schemes) શાળાને પૂરા પાડવાના રહેશે.
- વધુ માહિતી માટે સંબંધિત શાળાનો સંપર્ક કરવો.
જરૂરી દસ્તાવેજો:
- વિદ્યાર્થીનીનું આધાર કાર્ડ 🆔
- માતા-પિતાનું આધાર કાર્ડ 👨👩👧
- ગુજરાતનું મૂળ પ્રમાણપત્ર (રહેઠાણનો પુરાવો) 🏘️
- આવકનું પ્રમાણપત્ર (વાર્ષિક આવક ₹૨ લાખથી ઓછી હોવાનો દાખલો) 💰
- વિદ્યાર્થીનીની ધોરણ ૧૦ ની માર્કશીટ (૫૦% થી વધુ ગુણ હોવા જરૂરી) 📝
- વર્તમાન શૈક્ષણિક સંસ્થામાં અભ્યાસનો પુરાવો.
- બેંક ખાતાની વિગત/પાસબુક (વિદ્યાર્થીનીના નામે બેંક ખાતું હોવું હિતાવહ). 🏦
- મોબાઈલ નંબર 📱
- જાતિ પ્રમાણપત્ર (જો લાગુ પડતું હોય) 📜
- પાસપોર્ટ સાઇઝનો ફોટો 📸
૩. લખપતિ દીદી યોજના 💰
યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: ગ્રામીણ મહિલાઓને (Self-Help Groups) દ્વારા આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ સાથે જોડીને તેમને આત્મનિર્ભર બનાવવી અને તેમની વાર્ષિક આવક ₹૧ લાખથી વધુ સુધી પહોંચાડવી. આ એક પ્રમુખ (Women Empowerment Program) છે.
પાત્રતાના માપદંડ:
- યોજનાનો લાભ મેળવવા માટે મહિલા (Self-Help Group) સાથે જોડાયેલી હોવી ફરજિયાત છે.
- ગુજરાત રાજ્યની કાયમી નિવાસી હોવી જોઈએ.
મળવાપાત્ર લાભો:
- મહિલાઓને વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે તાલીમ, આર્થિક સહાય અને બજાર સાથે જોડાણની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે.
- કૌશલ્ય વિકાસ તાલીમ: વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તાલીમ આપવામાં આવે છે, જેમ કે:
- શાકાહારી અથાણાં, પાપડ, નાસ્તા, મસાલા જેવા ખાદ્ય ઉત્પાદનો બનાવવાની તાલીમ.
- ઓર્ગેનિક ખેતી અને તેના ઉત્પાદનોનું વેચાણ.
- હસ્તકલા, ઘર સજાવટની વસ્તુઓ, પરંપરાગત વસ્ત્રો બનાવટ.
- પ્લમ્બિંગ, એલઈડી બલ્બ બનાવટ, ડ્રોન રિપેરિંગ જેવી ટેકનિકલ તાલીમ પણ આપવામાં આવે છે (જોકે અહીં શાકાહારી સામગ્રી પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે).
- નાણાકીય સહાય: વ્યાજમુક્ત લોન અથવા લોન માટે મદદ કરવામાં આવે છે.
- માર્કેટિંગ સપોર્ટ: બનાવેલા ઉત્પાદનોના વેચાણ માટે માર્કેટિંગ અને બજાર સાથે જોડાણ પૂરું પાડવામાં આવે છે.
કેવી રીતે અરજી કરવી (Application Process):
- આ (Government Scheme) ખાસ કરીને (Self-Help Groups) દ્વારા અમલમાં મૂકવામાં આવે છે.
- જે મહિલાઓ આ **(Government Scheme)**નો લાભ લેવા માંગે છે, તેમણે સૌપ્રથમ પોતાના ગામ/વિસ્તારમાં કાર્યરત (Self-Help Group) સાથે જોડાવું પડશે.
- જો કોઈ (Self-Help Group) ન હોય, તો નવા જૂથની રચના કરી શકાય છે, જેના માટે ગ્રામીણ વિકાસ એજન્સી (DRDA) અથવા ગુજરાત લાઈવલીહુડ પ્રમોશન કંપની લિ. (GLPCL) નો સંપર્ક કરી શકાય છે.
- (Self-Help Group) દ્વારા જ બેંકો સાથે સંકલન સાધી લોન અને તાલીમ માટે (Application Process) હાથ ધરવામાં આવે છે.
- આ **(Government Scheme)**ની સીધી અરજી વ્યક્તિગત રીતે ઓનલાઈન ઉપલબ્ધ નથી.
જરૂરી દસ્તાવેજો:
- આધાર કાર્ડ 🆔
- આવકનું પ્રમાણપત્ર 💰
- રહેઠાણનું પ્રમાણપત્ર 🏘️
- બેંક ખાતાની વિગત/પાસબુક (SHG ના બેંક ખાતા સહિત) 🏦
- મોબાઈલ નંબર 📱
- પાસપોર્ટ સાઇઝનો ફોટો 📸
- **(Self-Help Group)**ના સભ્ય હોવાનો પુરાવો અને જૂથના ઠરાવની નકલ.
- તાલીમ અને વ્યવસાય સંબંધિત દસ્તાવેજો (જો કોઈ હોય તો)
Link : https://lakhpatididi.gov.in/
૪. સખી સાહસ યોજના 🚀
યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: ગુજરાતની મહિલાઓને આત્મનિર્ભર બનાવવા અને તેમને નાના પાયાના ઉદ્યોગો અથવા વ્યવસાયો શરૂ કરવા માટે પ્રોત્સાહન આપવા. (વર્ષ ૨૦૨૫ ના બજેટમાં ₹૧૦૦ કરોડની જોગવાઈ સાથે નવી જાહેર કરાયેલી (Gujarat Government Scheme)). આ એક નવતર (Women Empowerment Program) છે.
પાત્રતાના માપદંડ:
- ગુજરાત રાજ્યની મહિલા ઉદ્યોગસાહસિકો.
- વ્યક્તિગત મહિલાઓ અથવા મહિલાઓના જૂથો (Application Process) કરી શકે છે.
- નિશ્ચિત આવક મર્યાદા હોઈ શકે છે, જે યોજનાની વિગતવાર ગાઈડલાઈન બહાર પાડ્યા પછી સ્પષ્ટ થશે.
મળવાપાત્ર લાભો:
- વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે વ્યાજમુક્ત લોન અથવા સબસિડી.
- વિવિધ કૌશલ્યોમાં તાલીમ (જેમ કે ફૂડ પ્રોસેસિંગ, હસ્તકલા, બ્યુટી પાર્લર, ટેક્સટાઈલ વગેરે).
- માર્ગદર્શન અને સપોર્ટ.
- અમદાવાદ, સુરત સહિત પાંચ શહેરોમાં વર્કિંગ વુમન હોસ્ટેલ બનાવવાની જોગવાઈ પણ આ (Government Scheme) સાથે સંકળાયેલી છે.
કેવી રીતે અરજી કરવી (Application Process):
- આ (Government Scheme) નવી જાહેર થઈ હોવાથી, તેની વિગતવાર (Application Process) અને ઓનલાઈન પોર્ટલ હજુ સ્પષ્ટપણે ઉપલબ્ધ નથી.
- સામાન્ય રીતે, આવી (Government Schemes) માટે ગુજરાત સરકારના ઉદ્યોગ અને ખાણ વિભાગ અથવા મહિલા અને બાળ વિકાસ વિભાગના પોર્ટલ પરથી અરજી કરવાની હોય છે.
- નાણાકીય સહાય માટે બેંકો દ્વારા પણ અમલ થઈ શકે છે.
- વધુ માહિતી માટે નજીકની જિલ્લા ઉદ્યોગ કેન્દ્ર (DIC) અથવા મહિલા અને બાળ વિકાસ વિભાગનો સંપર્ક કરવો.
જરૂરી દસ્તાવેજો:
(સંભવિત દસ્તાવેજો, જે યોજનાની સત્તાવાર જાહેરાત પછી સ્પષ્ટ થશે)
- આધાર કાર્ડ 🆔
- રહેઠાણનો પુરાવો 🏘️
- આવકનું પ્રમાણપત્ર 💰
- બેંક ખાતાની વિગત 🏦
- વ્યવસાય પ્રસ્તાવ/પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ (જો મોટા પાયે વ્યવસાય શરૂ કરવાનો હોય) 📈
- શૈક્ષણિક અને કૌશલ્ય તાલીમના પ્રમાણપત્રો (જો હોય તો) 📜
- પાસપોર્ટ સાઇઝનો ફોટો 📸
- મોબાઈલ નંબર 📱
૫. મિશન મંગલમ યોજના 🤝
યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: શહેરી અને ગ્રામીણ ગરીબ કુટુંબોની મહિલાઓને (Self-Help Groups) માં સંગઠિત કરી, તેમને કૌશલ્ય વર્ધક તાલીમ પૂરી પાડી અને આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ સાથે જોડીને આત્મનિર્ભર બનાવવી. આ એક વ્યાપક (Women Empowerment Program) છે.
પાત્રતાના માપદંડ:
- મુખ્યત્વે ગરીબી રેખા નીચે જીવતા (BPL) પરિવારોની અથવા SECC 2011 વંચિતતા ધરાવતા કુટુંબોની મહિલાઓ.
- ૧૦ થી ૨૦ પુખ્ત વયની મહિલાઓનું જૂથ (સખી મંડળ) હોવું જરૂરી છે.
- સખી મંડળના સભ્યોનો સામાજિક-આર્થિક દરજ્જો એક સરખો હોવો જોઈએ.
મળવાપાત્ર લાભો:
- કૌશલ્ય તાલીમ: વિવિધ પ્રકારની સ્વરોજગારલક્ષી તાલીમ (જેમ કે શાકાહારી ખાદ્ય ઉત્પાદન, ભરતકામ, સિલાઈ, ઘરગથ્થુ વસ્તુઓ બનાવવી).
- આર્થિક સહાય: **(Self-Help Groups)**ને આંતરિક ધિરાણ માટે પ્રોત્સાહન અને બેંકોમાંથી આર્થિક સહાય (જેમ કે રિવોલ્વિંગ ફંડ, કેશ ક્રેડિટ) મેળવવામાં મદદ.
- માર્કેટિંગ જોડાણ: ઉત્પાદનોના વેચાણ માટે બજાર સાથે જોડાણ પૂરું પાડવું.
- નાણાકીય સાક્ષરતા: બેંકની મુલાકાત દ્વારા નાણાકીય જ્ઞાન આપવું.
કેવી રીતે અરજી કરવી (Application Process):
- સખી મંડળની રચના: સૌપ્રથમ ૧૦ થી ૨૦ મહિલાઓનું એક (Self-Help Group) (સખી મંડળ) બનાવવું.
- પંચસૂત્રનું પાલન: સખી મંડળે નિયમિત બેઠક, નિયમિત બચત, નિયમિત ધિરાણ, નિયમિત વસૂલાત અને નિયમિત હિસાબોની જાળવણી જેવા પંચસૂત્રનું પાલન કરવું.
- ગ્રામીણ વિકાસ એજન્સી/શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાનો સંપર્ક: આ **(Government Scheme)**નો અમલ જિલ્લા ગ્રામીણ વિકાસ એજન્સી (DRDA) અને શહેરી વિસ્તારોમાં શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ (UCD વિભાગ, નગરપાલિકા/મહાનગરપાલિકા) દ્વારા થાય છે.
- તાલુકા મિશન મંગલમ શાખા: GLPCL ની તાલુકા મિશન મંગલમ શાખાનો સંપર્ક કરીને સખી મંડળની નોંધણી કરાવી શકાય છે અને વધુ માર્ગદર્શન મેળવી શકાય છે.
- કેશ ક્રેડિટ/લોન: ૬ માસ પૂર્ણ કરેલ અને પંચસૂત્રોનું પાલન કરતા **(Self-Help Groups)**નું ગ્રેડિંગ કરવામાં આવે છે. ગ્રેડિંગમાં પાસ થતાં જૂથોને બેંકો દ્વારા ₹૫૦,૦૦૦ થી ₹૧,૦૦,૦૦૦ સુધીની કેશ ક્રેડિટ મળી શકે છે.
જરૂરી દસ્તાવેજો:
- સખી મંડળની લોન અરજી, ઠરાવ અને પ્રમાણપત્ર.
- ગ્રેડિંગ પત્રક.
- આંતરિક ધિરાણનું પત્રક.
- જુથની પૂર્વ મુલાકાત અને ધિરાણ અંદાજ નોંધ.
- NGO/DRDA/GLPCL નો ભલામણ પત્ર.
- જુથના બચત ખાતાનું ૧ વર્ષનું સ્ટેટમેન્ટ.
- મંડળના પ્રમુખ, ખજાનચી, મંત્રીના પ્રમાણપત્રો અને આધાર કાર્ડ/ચૂંટણી કાર્ડની નકલ તથા ૩ પાસપોર્ટ સાઇઝના ફોટા.
- અન્ય સભ્યોના આધાર કાર્ડ/ચૂંટણી કાર્ડની નકલ તથા ૧ પાસપોર્ટ સાઇઝનો ફોટો.
- પાસબુકની નકલ.
૬. સખી મંડળ યોજના 🏘️
યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: ગ્રામીણ મહિલાઓના જીવનની ગુણવત્તા સુધારવા, તેમને પોતાની આજીવિકા રળી લેવા માટેની તાલીમ આપવી, અને મહિલાઓને બચત અને સમૂહ ઋણના સિદ્ધાંતો પર આધારિત આર્થિક સેવાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવી. આ (Women Empowerment Program) **(Self-Help Groups)**ની ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે.
પાત્રતાના માપદંડ:
- ૧૦ થી ૨૦ પુખ્ત વયની મહિલાઓનો સમૂહ.
- આ (Government Scheme) મિશન મંગલમ યોજનાનો એક ભાગ છે, અને તેના પાત્રતાના માપદંડ મિશન મંગલમના સમાન જ છે.
મળવાપાત્ર લાભો:
- બચત અને આંતરિક ધિરાણ: મહિલાઓને નિયમિત બચત કરવા અને જૂથના સભ્યોને જરૂરિયાત મુજબ આંતરિક લોન આપવા પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે.
- રીવોલ્વિંગ ફંડ: સખી મંડળોને ₹૫,૦૦૦ સુધીનું રીવોલ્વિંગ ફંડ (અને ઓછામાં ઓછું ₹૧૦,૦૦૦ બેંક ધિરાણ) મળી શકે છે.
- તાલીમ: સ્વરોજગારલક્ષી તાલીમ અને કૌશલ્ય વિકાસ.
- નાણાકીય સાક્ષરતા: બેંકિંગ પ્રવૃત્તિઓ અને નાણાકીય વ્યવસ્થાપન વિશે જ્ઞાન.
- સમુહિક વિકાસ: મહિલાઓમાં એકતા, સહકાર અને સામાજિક-આર્થિક વિકાસ માટે પ્રોત્સાહન.
કેવી રીતે અરજી કરવી (Application Process):
- આ (Government Scheme) પણ મિશન મંગલમ હેઠળ જ કાર્યરત છે.
- સખી મંડળની રચના કરી, પંચસૂત્રનું પાલન કરવું અનિવાર્ય છે.
- ત્યારબાદ તાલુકા પંચાયત અથવા જિલ્લા ગ્રામ વિકાસ એજન્સી (DRDA) નો સંપર્ક કરવો.
- આઈસીડીએસ (ICDS) પ્રોગ્રામ ઓફિસર અને જિલ્લા ઉદ્યોગ કેન્દ્રના મેનેજર પણ આ **(Government Scheme)**ના અમલીકરણમાં મદદરૂપ થાય છે.
- સખી મંડળોનું ગ્રેડિંગ થયા બાદ બેંકો દ્વારા ધિરાણ મેળવી શકાય છે.
જરૂરી દસ્તાવેજો:
- મિશન મંગલમ યોજના હેઠળ દર્શાવેલ તમામ (Documents Required Government Schemes).
- સખી મંડળની રચના સંબંધિત ઠરાવની નકલ.
- સભ્યોના આધાર કાર્ડ/ચૂંટણી કાર્ડ અને પાસપોર્ટ સાઇઝના ફોટા.
- મંડળના બચત ખાતાની પાસબુક અને સ્ટેટમેન્ટ.
- પંચસૂત્રના પાલનના પુરાવા (મીટિંગ કાર્યવાહી નોંધ, બચત રજીસ્ટર, ધિરાણ રજીસ્ટર, વસૂલાત રજીસ્ટર).
મહત્વપૂર્ણ નોંધો:
- કોઈપણ (Government Scheme) માટે (Application Process) કરતા પહેલા, સંબંધિત સરકારી વિભાગની સત્તાવાર વેબસાઇટ અથવા નજીકની સરકારી કચેરીનો સંપર્ક કરીને નવીનતમ અને સૌથી સચોટ માહિતી મેળવવી અત્યંત જરૂરી છે. યોજનાના નિયમો અને (Documents Required Government Schemes) સમય સાથે બદલાઈ શકે છે.
- દરેક (Government Scheme) માટે આવકના દાખલા અને રહેઠાણના પુરાવા (ડોમિસાઈલ સર્ટિફિકેટ) સામાન્ય રીતે ફરજિયાત હોય છે.
- મોટાભાગની **(Government Schemes)**માં આધાર કાર્ડ ફરજિયાત દસ્તાવેજ છે.
- બેંક ખાતું (ખાસ કરીને મહિલાના પોતાના નામે) હોવું અત્યંત જરૂરી છે, કારણ કે સીધી લાભ ટ્રાન્સફર (DBT) દ્વારા સહાય જમા થાય છે.
- ઓનલાઈન **(Application Process)**માં જો કોઈ શંકા કે મુશ્કેલી હોય, તો CSC (કોમન સર્વિસ સેન્ટર) અથવા ઈ-ગ્રામ કેન્દ્રનો સંપર્ક કરી શકાય છે.
